Kalvari i vuajtjeve të përjetuara nga çamët në pjesën e parë të shekullit të kaluar, do të kulmonte me gjenocidin ndaj tyre.

Në 80-vjetorin e masakrave gjenocidale ndaj popullsisë shqiptare të Çamërisë, Botimet ALSAR i sjellin publikut punimin e studiueses së ndjerë turke, Berna Türkdoğan Uysal.

Botuesi i paraqet në faqet e para të librit arsyet e botimit të punimit, “Gjenocidi çam”, ndryshe, në turqisht, “Çamerya soykırımı”. Aty thuhet:

“Historia njerëzore është e mbushur me padrejtësi dhe vuajtje bashkësish e popujsh. Epokat ia kanë lënë vendin njëra-tjetrës, pa ndryshuar shumë gjë në thelbin e funksionimit të jetës mbi tokë, ku e mira dhe e keqja ecin në paralel, shkëmbehen dhe mbizotërojnë.

Çamët janë nga të vuajturit, të përndjekur, të vrarë dhe të dëbuar nga trojet e tyre. Me kokën pas, në të shkuarën e trishtë dhe me shumë dhimbje, jetojnë një të tashme të re që mban përbrenda brengën e patretur, ende në kërkim të së drejtës të shkelur.

Përndjekja ndaj çamëve dhe mizoria mbi ta përngjason me kalvarin e vuajtjeve të tatarëve të Krimesë. Në një shkrim të botuar më 2 qershor 2016 në të përditshmen ‘Dita’, me titull, ‘Fati i tatarëve të Krimesë dhe fati i çamëve tanë’, autori, Shaqir Vukaj, ish-ambasador i Shqipërisë në Federatën Ruse, shkruan se, ‘Fati i tatarëve të Krimesë mund të krahasohet shumë mirë me fatin e çamëve tanë, që u dëbuan nga tokat e tyre me pretekstin e bashkëpunimit me pushtuesit. Por në qoftë se tatarët e Krimesë më në fund fituan disa nga të drejtat që ua kishin mohuar dhe u lejuan të kthehen në tokat e tyre, çamët tanë edhe sot… vazhdojnë të persekutohen…’.

Tetëdhjetë vjet nga gjenocidi ndaj çamëve, dhe njëqind e dhjetë vjet nga masakra e Panaritit, çështja çame nuk njeh përparim, nuk sheh zgjidhje. E shpërfillur, e pangritur me të njëjtën forcë dhe pandërprerë, peng i vullneteve shtetërore, ajo mbahet në këmbë në saje të shpresës, asnjëherë të vdekur.

Në këtë përvjetor të gjenocidit mbi shqiptarët e Çamërisë, zgjodhëm të sjellim një punim të një autoreje turke, të ikur nga kjo botë vetëm katër ditë pasi e botoi atë në turqisht. Punimi jep këndvështrimin e saj, të dobishëm për shqyrtim, e gjithsesi të vlefshëm për ta bërë sa më të njohur çështjen çame në Turqi.

Referencat e përdorura nga autorja janë një burim nga ku mund të përfitohet material për analizë të mëtejshme dhe më të thellë. Përtej tekstit, bibliografia e botimit përbën pasuri më vete; një shteg për t’u shkelur në synimin e rrëfimit të së vërtetës për publikun.

Fondacioni ALSAR, në strategjinë e botimeve të veta, synon gjithmonë të sjellë gjëra të reja, vepra e studime që nuk e kanë parë dritën e botimit në shqip, apo që janë harruar nga koha dhe vëmendja e pakët, për t’i shërbyer kulturës dhe historisë së vendit tonë. Punimi i përkthyer nga turqishtja dhe i nxjerrë nga shtypi në këtë përvjetor u shërben lexuesve dhe studiuesve, si lëndë e mirë mbi çështjen çame, me përfitim në aspektet rrëfyese dhe referuese.”

Botimi i përmban të dy tekstet, përkthimin në shqip dhe origjinalin në turqisht.